İdare Hukuku

İdare hukuku, temelini Anayasa’dan bir hukuk dalıdır. Anayasa çerçevesinde belirlenen, idarenin faaliyet ve örgütlenmesine ilişkin olarak meydana getiren kuralları öngören, kamuya tanınan üstünlükler ve ayrıcalıklar ile bireye tanınmış olan hakların ve hürriyetlerin dengelenmesi amacına yönelik olan hukuk dalıdır.

İdarenin gerçekleştireceği idari işlemler, gerçek ve tüzel kişileri yakından ilgilendirmekte, söz konusu işlemlerin hukuka aykırı olması durumda ise bu hukuka aykırılıkların giderilmesi amacıyla idarenin yetkili mercilerine başvurulması ve davaların açılması gerekmektedir. Bu kapsam İdare Hukuku kurulları kendisine uygulama alanı bulacaktır.

İptal Davası Nedir?

İptal davası, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu m. 2 ile idari işlemler hakkında sebep, yetki, şekil, konu ve maksat yönlerinden herhangi birisiyle hukuka aykırılığı söz konusu ise bu işlemlerin iptalleri için menfaatleri bulunan ve menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır. Burada amaç idarenin faaliyetlerinin hukuka uygun olarak yapılmasını sağlamak ve hukuk düzeninin korunması amacıyla hareket etmektir.

İptal davası neticesinde mahkeme iptal kararı vermişse bu halde idari işlemin yerindeliğinin denetlenmesi söz konusu değildir. Burada yalnızca yapılmış olan işlemin hukuka aykırılığı nedenine dayanarak iptaline karar verilmektedir. Dolayısıyla iptal kararı sonucunda idari işlem yapıldığı ilk tarihten başlayarak ortadan kalkacaktır. Ayrıca iptal kararları geriye yürümektedir. Böylelikle yapılmış olan idari işlem en baştan itibaren sanki hiç doğmamış ve hiç yapılmamış gibi sonuç doğurmaktadır.

İptal davası ile hukuka aykırı işlem iptal edilmektedir. Ayrıca iptali söz konusu olmuş işlemin yerine uygun olan işlemin yapılması yönünde herhangi bir karar verilemez.

İptal kararının yerine getirilmesi adına, idare tarafından herhangi bir işlem yapılmasına gerek yoktur. Zira idarenin mahkeme tarafından verilmiş olan iptal kararı neticesinde pasif kalması, kararın uygulanması için yeterli olacaktır. Ancak, iptal kararı, hukuken etkisini kendiliğinden meydana getirse de fiili etkisini her zaman kendiliğinden doğurmaz.

Tam Yargı Davaları

İdarenin eylemleri ve işlemleri neticesinde kişisel haklarında meydana gelen doğrudan ihlal için bu ihlal olanlar tarafından açılabilen davalardır.

Tam yargı davası içerisine giren, İdare Hukuku’na özgü olan tazmin telafi ve geri alma davalarından meydana gelen tazminat davaları, idarenin faaliyetlerinin hukuka uygunluğunun denetimi sonucunda ilgililerde meydana gelene hak ihlallerinin giderilmesini hedefleyen, idarenin hukuk kuralları çerçevesinde kalarak etkin bir denetimi ve yaptırım aracı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tazminat davası, tam yargı davalarının içerisindeki en belirgin ve en çok kullanılan türü olarak karşımıza çıkmaktadır. İdari yargı kapsamında açılan tazminat davalarının sebebini idari işlem ve idari eylem oluşturmaktadır.

Kamulaştırma (İstimlak) ve Kamulaştırmasız El Atma Nedir?

Kamulaştırma, kamunun yararı gözetilerek özel mülkiyete ait olan bir taşınmazın belli bir proje kapsamında kamunun ortak kullanımına tahsis edilmesi adına kanuna dayanılarak yapılan idarenin eylemidir.

Kamulaştırmasız el atma, kamulaştırma yetkisine sahip olan idarenin, Anayasa ve yasalara uygun olmadan, özel mülkiyette yer alan taşınmaz mala el koyması ve onun üzerine bir proje kapsamında yapı gerçekleştirmesi ya da o taşınmaz malı başka bir kamu hizmetine tahsis ederek mal sahibinin taşınmazı üzerindeki mülkiyet hakkı ve kullanma hakkının kısıtlanmasına yönelik herhangi bir eylemidir.

Devletin Özel Mülkiyetindeki Taşınmazlar İçin Düzenlenen Ecrimisil Düzeltme İhbarnamesinin İptali Nedir?

İdarenin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, işgali üzerine, görevli komisyonca takdir ve tespit edilecek olan bedel ecri misil olarak ifade edilir. Ancak söz konusu ecri misil bedelleri mevcut bedellerin üzerinde veya altında ya da tamamen hukuka aykırı olarak belirlenmiş olabilirler. Burada idarenin belirlemiş olduğu bedelin yeniden incelenmesi için talepte bulunulur. Yapılan talep neticesinde idare tarafından ecri misil düzeltme ihbarnamesi düzenlenir.